نام دندان و شماره گذاری دندان ها کار شناسایی دندان مورد نظر برای درمان را راحت می کند. اگر این نامگذاری در بین بیماران مراجعه کننده به دندانپزشکی هم رواج و عمومیت پیدا کند، دیگر نیازی به ایما و اشاره برای مشخص نمودن دندان مورد نظر نخواهد بود. چه بسیار اشتباهاتی که به واسطه اشتباه در تشخیص دندانی که به درمان نیاز دارد، در دندانپزشکی روی داده است. به همین دلیل بد نیست شما هم ادامه مطلب را بخوانید تا با نام دندان و شماره گذاری دندان ها در دندانپزشکی آشنا شوید. ابتدا با نام و انواع دندان های موجود در دهان آشنا می شویم.

نام دندان های انسان

به طور کلی 7 نوع دندان در دهان یک انسان وجود دارد. دندان های شیری اولین دندان های انسان را شامل می شوند. دندان های کودکان، تا قبل از تکمیل دندان های دائمی، 20 عدد هستند که در هر یک از فک های بالا و زیرین قرار دارند. درآمدن دندان های شیری کودکان از دوران جنینی شروع شده و تا شش ماهگی ادامه دارد. تا پایان سه سالگی هر 20 عدد دندان شیری کودک در می آیند و معمولا تا پایان 6 سالگی در دهان کودکان باقی خواهند ماند.

سپس نوبت به دندان های دائمی می رسد. تعداد دندان های دائمی انسان 32 عدد می باشد که خود شامل دندانهای پیشین، نیش، آسیای کوچک و بزرگ و دندان عقل می شوند. رشد دندان های دائمی از شش ماهگی آغاز شده و تا بیست سالگی که رشد دندان های عقل کامل می شود، ادامه دارد.

دندان های پیش: دندان های مرکزی قسمت جلو دهان را دندان های پیش می گویند. به این ترتیب که 4 عدد از دندانهای پیشین در قسمت بالا و 4 عدد از آنها در قسمت پایین قرار دارند. دندان های پیشین به راحتی قابل مشاهده بوده و برای بریدن و خردکردن مواد غذایی به کار می روند.

دندان نیش: 2 دندان تیز فک بالا و 2 دندان تیز فک پایین، در مجمع 4 دندان نیش را تشکیل می دهند. این دندانها برای پاره و سوراخ کردن غذا به کار می روند.

دندان های آسیای کوچک و بزرگ: در کنار هر یک از دندان های نیش یک جفت دندان آسیا وجود دارد که در مجموع 8 دندان کوچک آسیا نامیده می شوند.  دندان های چهار بخش انتهایی هر فک را هم دندان آسیای بزرگ می نمایند. این دندان ها در مجموع 6 جفت (12 عدد) هستند که برای آسیا و له کردن مواد غذایی استفاده می شوند.

دندان عقل: آخرین دندان آسیای هر فک را دندان عقل می گویند. به این ترتیب 4 دندان عقل درون دهان یک انسان بزرگسال وجود دارد که در واقع جزء دندان های آسیا به حساب می روند. این دندانها از سن 16 سالگی شروع به رشد کرده و معمولا تا 20 سالگی به رشد کامل خود می رسند.

بیشتر بخوانید: طعم تلخ دهان

شماره گذاری دندان ها

روش های مختلفی برای شناسایی و شماره گذاری دندان به وسیله دندانپزشکان وجود دارد. اما قبل از اینکه روش های شناسایی  دندان ها مشخص شود، باید گفت که برای تسهیل در نام دندان و شماره گذاری دندان ها ، فک به چهار  قسمت بالا و پایین و چپ و راست تقسیم می شود. در این تقسیم بندی ما در هر قسمت 8 دندان دائمی خواهیم داشت.

در شماره گذاری دندان ها به هر قسمت از فک، یک کوادران می گویند که از همان واژه کواد لاتین به معنای یک چهارم گرفته شده است. به این ترتیب ما چهار کوادران خواهیم داشت که دندان ها از ۱ تا 8 در هر کوادران تقسیم بندی می شود.

کوادران ۱ دندان های سمت چپ فک فوقانی را تشکیل می دهند. کوادران ۲ شامل دندان های سمت راست فک بالا هستند. 8 دندان سمت راست فک زیرین را کوادران 3 و دندان های سمت چپ فک تحتانی دندان های کوادران 4 را تشکیل می دهند.

با توضیحات فوق باید گفت: اصولا برای نام دندان و شماره گذاری دندان ها سه روش اصلی در سطح بین المللی رایج است که در زیر به آن ها اشاره می کنیم. در این روش ها از تقسیم بندی دندان ها به 4 کوادران استفاده می شود و در واقع تقسیم بندی فوق یک معیار کلی برای شماره گذاری است. با این مقدمه به سراغ نام دندان و شماره گذاری دندان ها در روش های مختلف می رویم.

شماره گذاری دندان ها به روش یونیورسال

شماره گذاری دندان ها  به روش (Universal Numbering System) بیشتر در کشور آمریکا عمومیت دارد. در این روش، دندان های افراد بزرگسال از 1 تا 32 نام گذاری می شوند، به این صورت که دندان شماره 1 آخرین دندان سمت راست در کوادران 1 خواهد بود. این دندان معمولا دندان عقل یا دندان آسیای سوم است.

در شماره گذاری دندان ها به روش یونیورسال، دندان شماره 32 دندان عقل فک پایین در سمت راست و کوادران 3 می باشد. دندان های شیری هم در روش یونیورسال به همین ترتیب نام گذاری می شوند با این تفاوت که تعداد آنها برای کودکان با توجه به اینکه هنوز همه دندان های دائمی آنها در نیامده و تعدادی از دندان های آنان شیری هستند، از 1 تا 20 خواهد بود. نام گذاری دندان های کودکان از دندان آسیای دوم در سمت راست فک بالا یعنی کوادران 2 و از حرفA  آغاز می شود. این نام گذاری به صورت ساعتگرد با استفاده از سایر حروف انگلیسی تا حرف بیستم یعنی T  ادامه خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: زبان توت فرنگی

نام دندان و شماره گذاری دندان ها به روش پالمار

در شماره گذاری دندان ها به روش پالمار دندان ها به چهار نیم فک یا کوادران تقسیم بندی می شوند. به طوری که هر نیم فک دارای 8 دندان خواهد بود. به خاطر تشخیص هر کوادران علامت خاصی برای آن اختصاص داده شده است.  کوادران 1 با کارکتر ┘ مشخص شده و عدد دندان مورد نظر در کنار آن کارکتر قرار می گیرد. به طور مثال دندان عقل در روش شمارگذاری پالمار به صورت ┘8 نمایش داده می شود. همچنین کوادران2 با علامت └، کوادران 3 به صورت ┌و کوادران 4 به شکل ┐ خواهد بود.

نامگذاری دندان های کودکان در روش پالمار

نام دندان و شماره گذاری دندان ها در کودکان تا حدود زیادی متفاوت از نامگذاری دندان ها برای بزرگسالان است. هر نیم فک دندان های کودکان شامل 5 دندان می باشد. نامگذاری دندان ها در کودکان به روش پالمار از حرف A  شروع و به حرف E ختم می شود. البته رشته خاصی به نام دندانپزشکی اطفال یا کودکان وجود دارد که تمام مسائل مربوط به دندان های کودکان در آن بررسی می شود. ولی به صورت کلی روش پالمار رایج ترین روش برای نام دندان و شماره گذاری دندان ها چه برای کودکان و چه بزرگسالان به حساب می آید و در بسیاری از کشورها شناخته شده است و کاربرد دارد.

روش نامگذاری دندان اف دی آی (FDI)

این روش یک روش نسبتا پیچیده است و بیشتر در کانادا و برخی کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش ما با دو دسته عدد برای نامگذاری سروکار داریم، به این صورت که تمام دندان های فک فوقانی با عدد 01 و تمام دندانهای فک پایین با عدد 02 مشخص می شوند. همچنین برای مشخص شدن کل دهان از عبارت S00 استفاده می شود. مثلا اگر بخواهیم برای تمام فک فوقانی یک دست کامل تهیه شود، این درخواست با عبارت denture 01 نشان داده خواهد شد. به همین ترتیب عبارت denture S00 به معنای این است که فرد درخواست یک پروتز کامل برای هر دو فک بالا و پایین را دارد.

همانطور که دیدید نام دندان و شماره گذاری دندان ها اگر چه راحت است، ولی می تواند کمک زیادی به همراه داشته باشد. بهتر نیست شما هم به جای اشاره کردن از نام و جایگاه دندان آسیب دیده استفاده کنید؟