بی حسی در دندانپزشکی یک موضوع کاملا تخصصی است، اما ما در اینجا قصد داریم به زبان ساده برخی اطلاعات لازم در مورد بی حسی دندان را در اختیارتان قرار دهیم. درمان های دندانپزشکی جزء درمان هایی هستند که در حالت طبیعی معمولا با درد همراه هستند. درد دندان هم با توجه به اینکه یک درد عصبی به حساب می آید، با بسیاری از دردهای دیگر متفاوت است. به همین دلیل درگذشته، بسیار دیده می شد که افراد به دلیل ترس از درد لقای درمان دندان هایشان را به عطایش می بخشیدند.
امروزه برای کاهش درد در درمان های دندانپزشکی، از بی حسی دندان استفاده می کنند. در واقع در بسیاری از درمان های دندانپزشکی امروزی دردهای شدید، حذف شده و فقط در موارد بسیار محدود، دردهای اندک و کوتاه مدت برای درمان انواع عارضه های دندان پزشکی وجود دارد. نقش اصلی در کاهش یا از بین بردن درد را بی حس کننده های دندانی به عهده گرفته اند. بی حس کننده ها انواع مختلف دارند. برخی از آنها درد را کاهش می دهند و برخی دیگر به طور کلی احساس درد را از بین می برند. البته استفاده از بی حس کننده ها عوارض و مشکلات خاص خودش را دارد. به همین دلیل کسب اطلاعات لازم در مورد بی حسی دندان امری ضروری به حساب می آید.
اطلاعات لازم در مورد بی حسی دندان
در بسیاری از موارد، درمان دندان با بی حسی همراه است. به همین دلیل کسب اطلاعات لازم در مورد بی حسی دندان اهمیت خاصی برای بیماران دارد. انتخاب روش بی حسی توسط دندانپزشک به عوامل مختلفی بستگی دارد. عواملی همچون وضعیت سلامتی شخص، سن بیمار، ناحیه بی حس شونده، واکنش های اثبات شده بیمار، نسبت به برخی داروها و همچنین نوع درمان از جمله مواردی هستند که در انتخاب نوع بی حس کننده توسط دندانپزشک تاثیر زیادی دارند.
به طور کلی در دندانپزشکی سه نوع بی حسی داریم که هر کدام از آنها در جای مخصوص خود کاربرد دارند. در ذیل به اختصار آن ها را بیان خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید:طعم تلخ دهان
بی حس کننده دندان به صورت موضعی
اولین نوع از بی حسی، استفاده از بی حسی موضعی است. مزیت اصلی این نوع از بی حسی این است که طرف کاملا هوشیار است و فقط قسمتی که تحت درمان می باشد، فاقد حس و درد است. برای پر کردن حفره های دندانی از این روش استفاده می کنند. تاثیر این نوع از بی حسی بسیار سریع بوده و حداکثر تا یک ساعت دوام دارد.
برای تاثیر بیشتر بی حس کننده های موضعی گاهی برخی داروها مانند انواع وازوپرسورها به ماده اصلی بی حس کننده اضافه می شوند. این افزودنی ها باعث عدم انتشار مواد بی حسی به سایر قسمت های بدن نیز می شوند. بی حس کننده های موضعی در انواع مختلف و به شکل پماد، ژل، کرم، اسپری و نیز به صورت تزریقی مورد استفاده قرار می گیرند.
بی حسی دندان به روش آرام بخشی
آرام بخش ها، نوع دوم بی حس کننده ها را شامل می شوند. گاهی استرس و اضطراب بیش از حد بیمار، باعث مختل شدن کار درمان می شود . به همین دلیل پزشک تشخیص می دهد تا از داروهای آرام بخش در سطح های مختلف برای تاثیر بیشتر درمان، استفاده کند. در نوع خفیف بی حسی به روش آرامبخشی، بیمار در حالت نیمه هوشیاری قرار دارد و بسیاری از اتفاقات اطراف خود را درک می کند. اما در حالت عمیق، کاملا از اطراف، بی خبر است و فقط به محرک های بسیار دردناک و مکرر پاسخ می دهد. این داروی بی حسی نیز به اشکال مختلف خوراکی، تزریقی و استنشاقی مورد استفاده قرار می گیرد. کنترل لحظه ای و مستمر فشار خون، تنفس و ضربان قلب در درجه متوسط و عمیق این روش الزامی است.
بی حسی عمومی
اگر چه این نوع از بی حسی کمتر در دندانپزشکی کاربرد دارد، اما برای افزایش اطلاعات لازم در مورد بی حسی دندان دانستن برخی نکات در این زمینه هم بی فایده نخواهد بود. بی حسی عمومی خطرناک ترین و پر عارضه ترین روش بی حسی است و برای درمان های طولانی مدت مورد استفاده قرار می گیرد. اگر اضطراب و استرس فرد در درمان موثر باشد، از این روش استفاده می کنند. در بی حسی عمومی، فرد هیچ آگاهی و اختیاری از خود نداشته و عضلات وی کاملا آرام هستند. داروی بی حسی عمومی از طریق ماسک های مخصوص و یا به صورت تزریق وریدی به فرد مورد نظر منتقل می شود. در روش بی حسی عمومی تمام آیتم های حیاتی فرد از قبیل نبض و فشار خون و ضربان قلب و… تحت کنترل دائم هستند.
بیشتر بخوانید: دلایل زبان توت فرنگی
عوارض استفاده از داروهای بی حس کننده دندان
عوارض داروهای بی حس کننده که در درمان دندان مورد استفاده قرار می گیرند هم جزء اطلاعات لازم در مورد بی حسی دندان به شمار می روند. عوارض و واکنش افراد مختلف نسبت به انواع داروهای بی حسی متفاوت است. بی حس کننده های موضعی معمولا عوارض زیادی ندارند و محدود عوارض آنها نیز در کوتاه مدت برطرف می شوند. اما بی حسی های آرام بخش و عمومی می توانند عوارض بلند مدت و گاهی خطرناک در پی داشته باشند. توجه داشته باشید استفاده از داروهای بی حس کننده مخصوصا در انواع شدید تر و موثرتر، یک نوع انتخاب، بین بد و بدتر به حساب می آیند و برای جلوگیری از ایجاد مشکلات بیشتر از بی حس کننده ها استفاده می کنند. مخصوص بی حس کننده های عمومی که به جز موارد محدود و حاد، استفاده بسیار کمی در دندانپزشکی دارند.
با این وجود، استفراغ و حالت تهوع، گلو درد، خشکی دهان، خستگی، عرق زیاد سرگیجه و بی حسی موضعی جزء عوارض احتمالی و کوتاه مدت بی حسی به روش آرام بخشی به شمار می روند. البته طبیعی است که ممکن است بسیاری از عوارض هیچ گاه در فرد دیده نشوند، اما در صورت تداوم آنها مراجعه به پزشک لازم است. در موارد حادتر حتی لکنت زبان برای مدت نسبتا زیاد و هذیان گویی هم در استفاده از روش های بی حسی عمیق و عمومی دیده شده است. با این حال بسیاری از این عوارض با گذشت زمان برطرف می شوند.
موارد خاص برای استفاده از بی حسی دندان
دانستن موارد خاص برای استفاده از بی حسی هم جزء اطلاعات لازم در مورد بی حسی دندان هستند. گفتیم که واکنش افراد نسبت به داروهای بی حسی در بعضی از موارد متفاوت است.
به همین دلیل رعایت احتیاط لازم هنگام استفاده از انواع داروهای بی حس کننده دندان الزامی است. در زیر به برخی از این موارد اشاره می شود.
رضایت بیمار: رضایت بیمار برای استفاده از انواع بی حس کننده های دندان حتی بی حس کننده های موضعی شرط اساسی است. بیمار باید بداند که برای درمان او از چه شیوه و موادی استفاده می شود. همچنین دادن برخی اطلاعات از سوی فرد می تواند به انتخاب نوع بی حس کننده کمک نماید.
استفاده از بی حس کننده برای بانوان باردار: انواع بی حس کننده های دندان گاهی می توانند تاثیراتی روی جنین داشته باشند. بانوان باردار حتما باید پزشک متخصص خود را از بارداری خود مطلع سازند تا پزشک از روش های مناسب تری برای درمان و بی حسی استفاده کند.
کودکان: اصولا استفاده از انواع داروهای بی حس کننده دندان برای کودکان زیر دوسال به طور مطلق ممنوع است. همچنین در کودکان بالای دو سال نیز دوز داروی بی حسی دندان برای جلوگیری از عوارض احتمالی پایین تر می باشد.
افراد دارای بیماری های خاص: داروهای بی حس کننده دندان روی برخی از بیماری های خاص تاثیر گذار هستند. به همین دلیل این گونه افراد هم باید قبل از شروع درمان و استفاده از بی حس کننده ها پزشک خود را از بیماری خاص خود مطلع سازند.
افراد مسن و سالخورده: هرچه سن انسان از میانسالی به سمت پیری می رود، ایمنی بدن در برابر بیماری های مختلف کاهش می یابد. افراد مسن برای استفاده از داروی بی حس کننده دندان دارای محدودیت هایی هستند که قطعا پزشک متخصص این محدودیت ها را در طول درمان لحاظ خواهد کرد.
شرایط خاص دیگری هم برای استفاده از انواع بی حس کننده ها وجود دارد. به طور مثال افراد دارای شرایط خاص عصبی، افراد دارای اختلال رفتاری، افراد بسیار چاق و افراد دارای سابقه جراحی جزء مواردی هستند که استفاده از بی حس کننده های دندان در آنها با محدودیت همراه است.
حرف آخر بی حسی
بسیاری از اطلاعات لازم در مورد بی حسی دندان را به دست آوردید. خلاصه کلام اینکه اگر از جمله افرادی هستید که به خاطر فرار از درد به درمان دندان هایتان اهمیت نمی دهید، بهتر است در این دیدگاه خود تجدید نظر بفرمایید. خطرات و عوارض دندان های پوسیده بسیار بیشتر از خطرات و عوارض بی حس کننده های دندان هستند.
